Positief – Met nieuwsanker Charles Groenhuijsen sprak ik over een gezonde dosis relativering in roerige tijden. ‘Mensen zien vaak én klimaatproblemen én die vreselijke sociale media én de politicus die ze verafschuwen.’
Wat is hier in godsnaam aan de hand? Dat dacht NOS-boegbeeld Charles Groenhuijsen toen hij na 23 jaar Verenigde Staten weer in Nederland neerstreek. De nuchtere Fries uit Joure trof landgenoten die mopperden op de overheid, politiek en alles wat ‘slecht geregeld’ was. Maar met Amerika in zijn achterhoofd constateerde hij dat we niks te klagen hadden. Zelf was hij in 2006 net ontslagen bij de NOS vanwege een voor de hoofdredactie onwelgevallige e-mail. Het doek viel voor de man die decennialang nieuws bracht in actualiteiten- programma’s als Nova en het NOS Journaal.
Om zichzelf en anderen een hart onder de riem te steken, werd het tijd voor goed nieuws. Hij schreef in dat jaar Leve Nederland, over het welvaren van ons moderne koninkrijk. Na onder meer zijn boek Optimisten hebben de hele wereld verscheen onlangs Alles gaat voorbij. Zelfs Donald Trump. Een titel die gerust kan stellen óf een vraag oproept. Natuurlijk gaan al dan niet vervelende dingen uiteindelijk voorbij als je lang genoeg wacht, maar is dit geen dooddoener? Niet voor Groenhuijsen. In de loop der jaren, door schade en schande wijzer wordend, smeedde hij dat inzicht om tot een levenshouding.
Charles Groenhuijsen positief
“In West-Europa hebben we het veel beter voor elkaar dan in Amerika”, vertelt hij in een gonzend grand café aan een Utrechtse gracht. “We gaan hier in ieder geval niet failliet aan ziektekosten.” Mensen kunnen zich volgens hem moeilijk voorstellen dat er veel goed gaat in de samenleving en zijn geneigd zich op de korte termijn te richten, zeker als ze de media volgen. Ook vinden ze het lastig om meer dan één verhaallijn te volgen. “Dus houdt iedereen het bij de vaststelling dat Trump gek is. Draai die volumeknop van circus Trump nou eens terug en kijk verder. De ontwikkelingen lopen permanent door, Trump gaat voorbij.” Zo is Amerika in de loop van de 21e eeuw steeds progressiever, veelkleuriger en duurzamer geworden, concludeert hij in zijn nieuwste boek.
Zijn gezonde verstand houdt hem staande in een turbulente, soms lastige wereld. Een moedeloos makend nieuwsbericht of politieke rel? Groenhuijsen verlegt zijn blik naar statistieken en onderzoeksresultaten om vast te stellen dat we nog altijd de juiste koers varen. Hij is geen ‘grappenmaker’ of ‘vrolijkerd’. Ook staat hij niet zingend en fluitend op. “Maar bij de pakken neer zitten, daar heb ik geen talent voor.”
‘We klagen er graag over, maar ik denk: tel uw zegeningen’
Rokende puinhopen
Groenhuijsens grootste zorg is het veranderende klimaat. “Dat kan ik niet wegredeneren. Toch hadden we daarmee honderd jaar geleden een veel groter probleem gehad. Nu worden volop technologieën voor de opslag van energie ontwikkeld.” Er is nog een reden om optimistisch te zijn. “Kijk eens wat er op de rokende puinhopen van twee wereldoorlogen is ontstaan. De Navo, Europese Unie, Verenigde Naties en andere organisaties. Die internationale samenwerking is fascinerend. We klagen er graag over, maar ik denk: tel uw zegeningen. En Trump heeft dan wel het Parijse klimaatakkoord opgezegd, de andere landen gaat door. Zelfs in Amerika houden staten en grote bedrijven eraan vast.”
“Kijk gewoon om je heen en ontleen hoop aan wat je waarneemt.” Dat is volgens hem geen kwestie van jezelf moed inpraten. Thuis ziet hij een vrouw waarmee hij nog altijd gelukkig is na een 25-jarige tv-carrière. “Dat is statistisch gezien uitzonderlijk. We hebben drie hartstikke leuke kinderen en wonen op een mooie plek. Ik voel me een gefortuneerd mens.” Als we moeite doen om die feiten vast te stellen, volgt het optimisme vanzelf is het idee. En vervolgens de moed om eventuele problemen met bijvoorbeeld gezondheid of relaties aan te pakken. “Zet eens een denkbeeldige stap naar achter om te zien waarover je je precies opwindt. Is er reden toe? Zet dan nog een stap en kijk hoe structureel dit probleem is in de wereld om je heen. Is het echt zo erg, bijvoorbeeld in vergelijking met andere mensen, steden of landen? Vaak valt het mee.”
Driftkikker
Groenhuijsen geeft toe dat het hem niet altijd lukt, als voormalig driftkikker blijft hij oefenen. De opvoeding van zijn kinderen heeft hem daarbij geholpen. “Ik herkende mezelf in hun als puber. Door je kwaad te maken over het gedrag trek je de verantwoordelijkheid naar je toe. Die ging ik weer bij hun neerleggen door ze gedragskeuzes te geven.” Ook is de methode geen medicijn tegen iedere tegenslag. “Als je op je vijfenveertigste de diagnose Alzheimer krijgt, kan ik weinig zeggen. Dat is meer dan akelig. Maar ga niet stapelen als je zorgen hebt over de wereld om je heen. Mensen zien vaak klimaatproblemen, die vreselijke sociale media en dan heb je nog Geert Wilders. Dat gaat maar door totdat ze hun vertrouwen verliezen. Ik vind Trump ook niks, want ik hou van Amerika, maar hij ontneemt mij niet het geloof in de politiek.”
Beter op de feiten letten, betekent mogelijk ook meer oog voor elkaar hebben. Maar dat is volgens Charles een ‘modieus verhaal met een kern van waarheid’. “Kijk nou eens om je heen.” Hij maakt een armzwaai naar de andere tafeltjes waarvandaan een druk geroezemoes opstijgt. “Natuurlijk zijn er mensen die zich niet verbonden voelen, maar daar kun je alleen zelf iets aan veranderen. Zoek anderen op, ga bij een koor of veeg op zaterdag bladeren langs de grachten.”
Professioneel dieptepunt
Zijn professionele dieptepunt in 2006 was zo’n moment dat hij zichzelf ‘eruit moest schoppen’. “Ik kreeg bij mijn ontslag veel negativiteit zoals leugens over me uitgestort. Karaktermoord en een echte dreun, ook omdat het zo publiek was. Het stond op alle voorpagina’s. Mensen spraken me erop aan op straat, dat vond ik heftig. De rechter gaf me uiteindelijk gelijk en toch was ik geneigd te zwelgen in het onrecht. Daar moet je iets mee anders zak je in bitterheid weg. Daarvoor had ik naar een therapeut kunnen gaan, maar een boek schrijven leek me productiever.” Daarom begon hij gelijk aan Leve Nederland en dwong zichzelf iedere ochtend om half negen achter de computer te kruipen. Spijt heeft hij niet van die keus, ondanks dat zijn positiviteit soms bespot wordt. Ook zou hij deel uitmaken van een complot dat de minder rooskleurige waarheid probeert te verhullen. “Dan gaan bij mij alle rode lampen branden, die mensen blokkeer ik direct op sociale media.”
Stomme dingen
Inmiddels wordt de 65-jarige Charles in medialand ingehaald door ‘strakke bloezen van 35’. Dus ging hij iets nieuws doen. Het werd een theaterprogramma waarvoor hij zang- en gitaarles nam. “Mijn Nederlandse vrienden vroegen zich af of ik wel wist waaraan ik begon, de Amerikanen vonden het fantastisch. Ik trek geen volle zalen, maar het is hartstikke leuk.” En dat is voor hem onderdeel van geluk. “Als het goed met je gaat op alle levensterreinen zoals gezondheid, werk en relaties, dan ben je gelukkig. En daarop hebben we tegenwoordig meer kans dan vroeger.
De koning van de relativering vreest dan ook niet voor de toekomst van de jeugd. Die boekt nog altijd vooruitgang en is beter geïnformeerd dan ooit. “Pubers doen al 20 eeuwen stomme dingen, dat zal niet veranderen. Mijn dochter van 25 belde me onlangs. Of ze een pensioenregeling moest afsluiten. Ik zag haar weer even als zestienjarige en wat ze toen allemaal uithaalde. Die momenten waarop ik dacht: dit kan niet waar zijn, terwijl het wel waar was. Ik moest inwendig grinniken. Het gaat voorbij.”
‘Er kwamen twee homo’s bij ons in het dorp wonen, kappers, lekker cliché’
De gemiddelde jongere is volgens hem niet bezig met actuele hete hangijzers zoals seksuele geaardheid en huidskleur. “Dat interesseert ze niet. In Amerika hoef je ook niet bij ze aan te komen met anti-homopropaganda.” Het is een hoopvolle ontwikkeling die het land in een rap tempo progressiever maakt, betoogt Charles in zijn nieuwe boek. De republikeinen voeren volgens hem een achterhoedegevecht. Ze verspelen de jonge generatie door vast te houden aan conservatieve waarden. Ook hierin ziet hij een langetermijntrend. “Ik groeide op in de jaren zestig op het Friese platteland. Er kwamen twee homo’s bij ons in het dorp wonen, kappers, lekker cliché. Ik schaam me met terugwerkende kracht kapot voor de manier waarop we toen over die mannen spraken. Ik ga het niet herhalen, heel akelig. Dat was twee generaties geleden.”
‘Ze waren gewend er gelijk op te slaan en zien nu de magie van zachtaardigheid’
“We zijn niet geneigd tot het kwaad, dat is echt kletskoek. Natuurlijk doen mensen soms slechte dingen, door omstandigheden of gebreken.” Maar, zegt hij, in Amerika is aan de hand van onderzoek goed te volgen dat ex-gedetineerden minder snel in de fout gaan als ze goed behandeld zijn tijdens hun gevangenschap. “Deze bejegening was daar voorheen schrikbarend slecht. Nu is er een prachtig programma dat ze inzet bij het temmen van wilde paarden. Die lopen daar gewoon rond in de natuur. Om de dieren te disciplineren heb je veel geduld, liefde en respect nodig. Precies wat deze gedetineerden vaak zelf tekort zijn gekomen. Ze waren gewend er gelijk op te slaan en zien nu de magie van zachtaardigheid, een enorme overwinning. En hoopvol.”
Omdat het moeilijk is
Het goede in de mens was ook wat president John Kennedy benadrukte, vertelt Charles. Hoewel niet van onbesproken gedrag, was de Amerikaan voor hem het eerste symbool van hoop en vooruitgang. En mogelijk de bron van zijn fascinatie voor de Verenigde Staten. “Hij had een jeugdige en energieke uitstraling. Stel je voor, vlak na de oorlog en de karige, saaie jaren vijftig kwam hij met een optimistisch boodschap. Als gemeenschap dromen verwerkelijken, denk aan zijn beroemde zin over het maanlandingsprogramma: we gaan niet naar de maan omdat het makkelijk is, maar omdat het moeilijk is. Dit gaat over zelfontplooiing als mens. Ik gebruik die uitspraak in mijn theaterprogramma en merk dat toeschouwers het ook zo oppakken. In anderhalf uur zien ze waar het leven, voor mij tenminste, over gaat. Ook mijn kinderen, wanneer ze uit het buitenland overkomen en in de zaal zitten. Als ik iets van dát optimisme op hen kan overdragen, heb ik mijn doel misschien wel bereikt.”
Onvervalste nieuwsman
Charles Groenhuijsen (1954) groeide op in een katholiek gezin in het Friese Joure. Hij studeerde geschiedenis en werkte in de jaren zeventig als journalist bij de Volkskrant en het ANP. In de jaren tachtig vertrok hij naar de VS als correspondent voor het NOS Journaal, wat hij bleef tot 2005. Groenhuijsen is getrouwd, heeft drie kinderen en woont in Utrecht. Hij schreef twaalf boeken en werd door kijkers gekozen tot beste correspondent ooit van het NOS Journaal. Vanaf januari is hij een van de presentatoren van Op1, de talkshow die Jinek vervangt.
Lees ook mijn interviews met:
Een vorige versie van dit interview is gepubliceerd in Vandaag Magazine.
Waardeer je dit artikel? En wil je weten welke rol zingeving speelt in ons leven en de maatschappij? Doneer dan een bedrag naar keus. Zo help je mij verder te werken aan dit onderzoek en kwaliteitsartikelen hierover. Veel dank!
Tot nu toe gedoneerd: € 378,06
.