Over religiositeit zonder geloof werd ik geïnterviewd voor Nieuw Wij:
Komend najaar organiseert Jolanda Breur samen met Koert van der Velde weer een 5-daagse workshop in het Franse Vézelay voor “mensen die niet geloven maar toch waarde zien in de verhalen, symbolen en rituelen uit religieuze tradities.” Een gesprek over geloof en ongeloof, religie en Vézelay.
Door: Greco Idema
Wat bedoel je precies met ‘niet geloven’?
‘Het gaat om mensen die niet geloven in een God, opperwezen of bovennatuurlijke entiteit.’
Kun je wat meer vertellen over deze groep mensen? Om hoeveel mensen gaat het bij voorbeeld in Nederland en waarom geloven ze niet of niet meer?
‘Veel Nederlanders hebben affiniteit met deze verhalen, symbolen en rituelen. Die affiniteit is niet leeftijdgebonden. Zo’n 36 procent is ietsist, 26 procent agnost. En 20 procent van de ongelovigen heeft wel eens een religieuze ervaring gehad. Zij hingen niet per se ooit een godsdienst aan. Waarom mensen moeilijker geloven? Ik denk dat het antwoord complex is en samenhangt met de grote, snelle veranderingen van onze tijd.’
Waarom geloof jij niet (meer)? En: vanwaar die fascinatie voor het religieuze?
‘Als kind bezocht ik christelijke scholen en kwam ik wel eens in de kerk, maar daar is het bij gebleven. Toen ik cultuurwetenschappen studeerde, zag ik hoe geschiedenis, filosofie, literatuur en kunst doordrenkt waren van religie. Het hoe en waarom boeide me, vooral gezien door de antropologische bril. Na een opleiding journalistiek kon ik me vervolgens uitleven op de redactie religie & filosofie van dagblad Trouw. Daar kwam alles samen. Hiernaast beoefen ik al jaren boeddhistische Vipassana-meditatie, die me op het spoor zette van zingeving als spel.’
Op jullie site staat: ‘Wie niet gelooft, ziet religieuze tradities niet als ware of onware antwoorden, maar als cultureel bepaalde kwestie van smaak. Het gaat dan niet om bevestiging van de antwoorden, maar om het spel ermee. Dat spel geeft inspiratie, niet in de laatste plaats omdat je ermee verbonden belevingen kunt krijgen, wellicht religieuze belevingen zelfs.’ Ook hier weer het woord ‘spel’. Kun je dit wat concreter maken?
‘Je kunt mediteren voor een boeddhistisch altaar zonder boeddhist te zijn. Je speelt op dat moment met een religieuze traditie zonder antwoorden uit deze levensbeschouwing als de waarheid aan te nemen. Je voelt je wel aangesproken door die traditie, wat je een kwestie van smaak kunt noemen. Je handelingen brengen mogelijk een effect teweeg, een ervaring. Een religieuze ervaring misschien.’
Wat is dit voor een ervaring?
‘Zonder ergens in te geloven kun je iets ervaren wat je religieus kunt noemen. Het is een combinatie van aangesproken worden, denk bijvoorbeeld aan een vallende ster of de geboorte van je kind, en het besef dat je niet alles kunt vatten.’
Lees verder op Nieuw Wij.
Meer lezen over hoe we zin geven aan ons leven? Laat je e-mailadres hier achter.
Lees ook:
- ‘Geen kookboeken met heilige, abstracte teksten’
- Zingeven met geweld
- Religie voor de atheïst
- Verlangen naar betekenis
- Zin in je leven op Reis